Her yeni doğan 3.500 erkek çocuğunda bir görülen, genellikle çocukluk çağında teşhis edilen ve yaşamı tehdit eden genetik bir hastalıktır. Hastalığın sebep olduğu Distrofin genindeki mutasyondan dolayı, kaslarda distrofin proteini üretilemez veya kısmen üretilir bu yüzden kaslar sağlamlığını ve bütünlüğünü koruyamaz. Günlük yaşamdaki basit hareketler ile bile devamlı kaslar yıkılır ve parçalanır. DMD, X kromozomuna bağlı geçiş gösteren bir hastalıktır. Yani anneden geçer ve erkek çocuklar hasta kız çocuklar taşıyıcı olurlar.
Distrofin Nedir? Yokluğu Neye Sebep Olur?
--Distrofin proteini kasılma esnasında kas ipliklerinin sağlamlığını ve bütünlüğünü sağlar.
--Kas hücresinin iskeletini kendisini çevreleyen bağlantı dokusuna bağlar.
--Distrofin yokluğunda bu bağlantı bozulur.
--Kaslar yıkıma daha açık hale gelir.
--Yenilenme sistemide çalışmadığı için uzun süreli yıkım olur.
--Böylelikle kas dokusu yıkımı ve kaslarda fonksiyon kaybı oluşur.
Duchenne genetik bir durumdur. Gende meydana gelen değişimler mutasyona neden olur. Duchenne tek bir gen olan Distrofin genindeki mutasyon sonucu meydana gelir. Duchenne, gendeki farklı mutasyonlar sonucu meydana gelebilir. Bunlar delesyon (silinme), duplikasyon (kopyasinin oluşması) veya nokta mutasyon şeklinde olabilir. Hastaların %67' sinde
gende büyük kayıplar (delesyon), %6' sında genin bazı bölgelerinin duplikasyonu, %30’unda ise nokta
mutasyonları saptanmıştır.
- Kaslar zarar görür.
- Daha az kan akışı olur.
- Hücre zarından aşırı miktarda kalsiyum hücre içine girer.
- İnflamasyon olur.
- Oksidatif stresler artar.
- Hücrenin enerji ocakları zarar görür.
- Fibrozis meydana gelir.
- Kas dokuları kaybolur ve kaslar fonksiyon göremez.
Duchenne‘ de 5 semptom çok ayırt edicidir. Bunlar
1. Büyümüş buzağı kasları (Kalf Kasları) - "psödohipertrofi"
2. Yerden kalkarken, önce zemin sonra bacaklardan güç alarak kalkma. Gower Manevrası pozitif (Rsim 1)
(Resim 1)
3. Merdiven çıkarken zorlanma ve koşarken yaşıtlarından geri kalma
4. Ayak parmaklarında yürümek - yaygın ama her zaman genç yaşta görülmeyebilir
5. Sık sık düşme - tipik çocuklardan daha fazla ve hatta "beceriksiz" bir çocuk olarak anılması
* Duchenne teşhisini tamamlamak için hangi testlerin kullanıldığını teyit edin. Kan testi (CK), (AST, ALT), genetik test,
klinik testler, kas biyopsisi, vb.)
* Tüm testlerle birlikte, çok disiplinli bir nöromüsküler klinik tarafındsn temel değerlendirme yapılmasını isteyin. Genelde MLPA isimli genetik test ile tanı konulur.
* Kas derneklerine ve aile guruplarına katılın. Onlardan destek alın.
* İhtiyaç durumunda gidebileceğiniz diğer branş uzmanlarını belirleyin. (Kardiyoloji Uzmanı, Göğüs Hastalıkları Uzmanı, Endokrin Uzmanı, Ortopedi Uzmanı, Psikiyatrist, Fizyoterapist vb)
* Delesyon: Eksonlardan biri veya birkaçında silinme meydana gelir.
* Duplikasyon: Aynı genin birden fazla kopyasının olmasıdır.
* Nokta Mutasyon: Gen talimatlardaki tek bir harfteki değişiklikler gibi küçük değişikliklerdir
* DMD ye bu üç mutasyon türü sebep olmakla birlikte bunların dışında çok daha nadir rastlanan olgularda olabilmektedir.
Günümüzde birçok devlet üniversite hastanesi bu testleri ücretsiz olarak yapmaktadır. Labavatuarı uygun olmayan hastaneler de, hastadan alınan kanın başka laboratuara gönderilmesi suretiyle bu testi yaptırmaktadır.
Bir kız, bir ebeveyne ait kusurlu distrofin genini miras aldığında, genellikle diğer ebeveyninden de sağlıklı bir distrofin geni alır ve bu da onun hastalıktan korumak için yeterli miktarda protein üretmesini sağlar. Mutasyonu miras alan erkekler hastalığı alır çünkü erkelerde bir Y ve bir X kromozonu vardır. Çok nadir durumlarda, bir kız tamamen ikinci bir X kromozomundan yoksun olabilir veya onun ikinci X kromozomu da ciddi hasar almış olabilir. Bu durumlarda, az miktarda distrofin üretilir ya da hiç üretilemez (distrofin mutasyonunun tipine bağlı olarak) ve tıpkı bir erkeğin yaşadığı gibi DMD veya BMD geliştirir. Çünkü hatalı olanı telafi edecek ikinci bir distrofin geni yoktur.
Yakın zamana kadar, DMD'li erkekler genellikle gençlik yıllarının ötesinde hayatta kalamazlardı.
Özellikle yurtdışında kalp ve solunum bakımındaki gelişmeler sayesinde yaşam beklentisi artıyor ve DMD'li birçok genç yetişkin üniversiteye gidiyor, kariyer yapıyor, evleniyor ve çocuk sahibi oluyor. 30'lu, 40'lı hatta 50'li yaşlara kadar yaşayan DMD’li hastalar bildirilmiştir.
DMD hastalarında distrofin geninden elde edilen şifre bozuk olduğu için distrofin proteini hiç oluşmaz. BMD'de ise distrofin proteini oluşur fakat işlevini tam olarak görecek etkinlikte değildir. Onun için BMD klinik olarak daha hafif seyreder.
Hastanın, DMD veya BMD olduguna dair tanı, laboratuar testleri, kan testleri, genetik testler ve klinik inceleme sonucunda doktor tarafından konur.
Duchenne ve Becker kas distrofileri benzer belirti ve semptomlara sahiptir ve aynı gendeki farklı mutasyonlardan kaynaklanır. Bu iki durum şiddeti, başlangıç yaşı ve ilerleme oranları bakımından farklılık gösterir. Duchenne musküler distrofisi olan erkek çocuklarda kas güçsüzlüğü erken çocuklukta ortaya çıkma eğilimindedir ve durum hızla kötüleşir. Etkilenen çocukladar, oturma, ayakta durma ve yürüme gibi motor becerileri gecikmiş olabilir. Genellikle ergenlikte tekerlekli sandalyeye bağımlıdırlar.
Becker kas distrofisinin belirti ve semptomları genellikle daha hafif ve daha çeşitlidir. Çoğu durumda, kas zayıflığı çocuklukta veya ergenlikte belirginleşir ve çok daha yavaş bir hızda kötüleşir. DMD’ de oturma yaşı onlu yaşlarken BMD’ de 20’li yaşlar ve daha ilerisi olabilmektedir.
